Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

Stowarzyszenie Miłośników Historii Szczekocin i Okolic Stowarzyszenie Miłośników Historii Szczekocin i Okolic

Andrzej Orliński. Z dawnej prasy. Związek Rzemieślników Chrześcijan w Szczekocinach

Utworzono dnia 05.06.2021
Czcionka:

Andrzej Orliński

Z dawnej prasy

W ramach cyklu „Z dawnej prasy” przypominamy artykuły z prasy krajowej, które ukazywały się w czasach minionych, niekiedy bardzo odległych i dotyczyły Szczekocin i najbliższej okolicy. Archiwum Stowarzyszenia Miłośników Historii Szczekocin i Okolic zgromadziło pokaźną ilość materiału źródłowego. To wynik kwerendy prowadzonej przez członków Stowarzyszenia.

Związek Rzemieślników Chrześcijan w Szczekocinach

O rzemieślniczej przeszłości Szczekocin wiemy dość dużo. Przez lata powstało kilka opracowań dotyczących organizacji i działalności cechów rzemieślniczych, ale głównie jako organizacji samodzielnych, działających najczęściej w ramach jednej branży lub w ramach branż pokrewnych. O rzemiośle pisali: Andrzej Wierzbowski, Czesław Orliński, Andrzej Kopeć w prasie regionalnej i publikacjach Towarzystwa Kulturalnego im. Tadeusza Kościuszki. W 2016 roku Stowarzyszenie Miłośników Historii Szczekocin i Okolic wydało obszerną publikację książkową dra Lecha Frączka „Rzemieślnicy szczekocińscy od XVIII do połowy XX wieku”. Dziś korzystając z wiadomości prasowych z okresu II Rzeczpospolitej, słów kilka o organizacji, która wiązała oddzielne do tej pory cechy i próbowała zmobilizować je ku działaniom wspólnym. Organizacji, której działalność w Szczekocinach, ze względu na szczupłość źródeł, jest bardzo mało znana.

Związek Rzemieślników Chrześcijan został założony na obszarze Królestwa Polskiego w 1909 roku. Jako stowarzyszenie bezpartyjne skupił się na przedsięwzięciach wspólnych dla wszystkich rzemiosł. Z działań, których skutki obserwujemy do dzisiaj, na pierwszym miejscu należy wymienić, przede wszystkim inicjowanie zakładania szkół i banków rzemieślniczych.

Koło szczekocińskie Związku Rzemieślników Chrześcijan rozpoczęło działalność 9 maja 1925 roku. Informował o tym „Przegląd Rzemieślniczy” w wydaniu z 30 maja owego roku.

Sama uroczystość była bardzo podniosła. Rozpoczęła ją msza w miejscowym kościele. Później, przy dźwiękach orkiestry strażackiej rzemieślnicy przeszli do remizy. Tam przemówił Władysław Michalczyk, felczer zamieszkały na szczekocińskim Zarzeczu, wcześniej wybrany na prezesa stowarzyszenia.

Do Związku Rzemieślników Chrześcijan przystąpiły wszystkie działające wówczas w naszym mieście cechy: murarsko-garncarski, ślusarsko-kowalski, szewski, stolarsko-ciesielsko-bednarski, krawiecki, rzeźniczo-masarski i rymarski. Korespondent „Gazety Rzemieślniczej” wymienia w artykule nazwiska starszych i podstarszych wszystkich cechów.

Opisana uroczystość świadczyła o wyjątkowej integracji środowisk szczekocińskich. Oprócz rzemieślników siedmiu cechów, uczestniczyli w niej: burmistrz, władze kościelne, strażacy z orkiestrą i środowisko nauczycielskie. Dyrektor miejscowego gimnazjum Adam Nowiński wygłosił odczyt „O znaczeniu rzemiosł w Rzeczpospolitej”.

Trzy lata później, w 1928 roku szczekocińscy działacze zorganizowali w naszym mieście powszechny zjazd rzemieślników południowych gmin powiatu włoszczowskiego. W kolejnych latach wymiernym efektem ich działań było powołanie Prywatnej Szkoły Dokształcającej Zawodowej i Kasy Bezprocentowego Kredytu Rzemiosła Chrześcijańskiego.

O ile kredyt doraźnie ratował rzemieślników, to powołana do życia szkoła dawała perspektywy lepszego rozwoju. Pozwalała na wejście czeladniczej braci w życie zawodowe bardziej świadome i nowoczesne. Zresztą tego wymagały też ówczesne przepisy dotyczące awansu zawodowego.

O inicjatywie powołania w Szczekocinach szkoły rzemieślniczej informowała prasa w 1935 roku. 10 listopada tego roku korespondent „Przeglądu Rzemieślniczego” informował o ważnym spotkaniu w Szczekocinach. 250 rzemieślników spotkało się z władzami Izby Rzemieślniczej w Kielcach i burmistrzem Władysławem Marcem. Reaktywowano działalność Związku Rzemieślników Chrześcijan i zdecydowano o zorganizowaniu w Szczekocinach Prywatnej Szkoły Dokształcającej Zawodowej.

Związek uzyskał koncesję jako właściciel i szkoła rozpoczęła działalność 21 września 1936 roku. Siedzibą szkoły był budynek Publicznej Szkole Powszechnej nr 2, przy ówczesnej ulicy 3-go Maja (obecnie Śląska), a zajęcia odbywały się po południu, dwa razy w tygodniu. Kierownikiem był Witold Biały, jednocześnie kierownik PSP nr 2. Przedmiotów ogólnych uczyli nauczyciele szkoły powszechnej, natomiast zawodowych, doświadczeni rzemieślnicy poszczególnych branż. Np. rysunku zawodowego uczył Jan Gwiazda – mistrz krawiecki, absolwent Akademii Kroju Krawieckiego w Petersburgu. Do szkoły uczęszczało w 1938 roku 125 uczniów, w tym również czeladnicy pochodzenia żydowskiego. Dlatego, oprócz prefekta do nauki religii dla katolików, zatrudniono nauczyciela religii mojżeszowej. Nauka trwała 3 lata.

Bardzo pochlebnie o działalności związku i szkoły pisała „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” 31 sierpnia 1938 roku. Siedzibą Związku był lokal przy Senatorskiej 2, udzielony przez burmistrza. Prezesem zarządu był Jan Gryszka, sekretarzem Edward Mieszkowski, a skarbnikiem Jan Staszewski. Doceniając działalność społeczną, władze państwowe odznaczyły najbardziej aktywnych członków. Srebrny Krzyż Zasługi otrzymał Edward Mieszkowski, Brązowe zaś: Jan Gwiazda, Leon Pasierbiński, Jan Staszewski, Franciszek Wojciechowski, Honorata Gruszczyńska, Teofil Orliński i Józef Nowak.

Z tej samej prasowej notatki wiemy o powołaniu w Szczekocinach Kasy Bezprocentowego Kredytu Rzemiosła Chrześcijańskiego. Ciekawostką jest, że kasa nie przerwała działalności w czasie okupacji niemieckiej. Również szkoła rzemieślnicza działała w tym trudnym okresie, do 1943 roku.

Należy dodać, że nieco później niż chrześcijanie, również liczni w naszym mieście rzemieślnicy żydowscy, powołali do życia Związek Rzemieślników Żydów. W 1929 roku liczył 80 osób, a kierował nim cholewkarz Hersz Zylbersztajn.

Związek Rzemieślników Chrześcijan przetrwał okupację niemiecką. Zachowały się dokumenty świadczące o jego działalności jeszcze w 1946 roku.  Ale choć przekonania religijne szczekocińskich rzemieślników nie uległy zmianie, to z nazwy zniknęło słowo „Chrześcijańskie”. W ten sposób tak bliskie kiedyś związki cechów rzemieślniczych z kościołem, ze względu na panujący w Polsce ustrój, próbowano z życia społecznego wykorzenić. Historia następnych dziesięcioleci dowodzi, że te próby były bezskuteczne, a dobitnie świadczył o tym rząd sztandarów cechowych w głównej nawie szczekocińskiego kościoła parafialnego przechowywanych tam aż do lat siedemdziesiątych XX wieku i cechowe poczty sztandarowe dumnie uczestniczące w religijnych nabożeństwach. 

Artykuł zamieszczony w Echo Szczekocin nr 5(118)/2021

 

 

Związek Rzemieślników Chrześcijan w Szczekocinach

Utworzono dnia 05.06.2021, 07:38

Imieniny

Zegar

Pogoda

Zaprzyjaźnione Instytucje

Archiwa Społeczne