Przejdź do głównej treści Przejdź do wyszukiwarki

Stowarzyszenie Miłośników Historii Szczekocin i Okolic Stowarzyszenie Miłośników Historii Szczekocin i Okolic

Szczekociny, 1361 roku Scecoczyn, w XV wieku Sczekoczyny, osada miejska, dawniej miasteczko i dobra nad rzeką Pilicą

Utworzono dnia 22.03.2014
Czcionka:
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich › Tom XI › strona 837 - 38.

 

Szczekociny, 1361 roku Scecoczyn, w XV wieku Sczekoczyny, osada miejska, dawniej miasteczko i dobra nad rzeką Pilicą, powiat włoszczowski, gmina i parafia Szczekociny, odległość 29 wiorst od Włoszczowy na południowy – zachód, 36 wiorst na zachód od Jędrzejowa, około 10 wiorst na wsch-płd. od Lelowa, posiadają kościół parafialny murowany, szkołę początkową, dom przytułku dla starców, stację pocztową, około 200 domów i 4428 mieszkańców(3078 żydów).

 

W 1827 roku było 146 domów, 1209 mieszkańców; 1869 roku było 187domów (6 murowanych) i 2864 mieszkańców (2003 żydów). W 1869 roku istniała tu fabryka płótna i dystylarnia. Odbywa się 12 jarmarków do roku. Dobra Szczekociny składały sie w roku 1885 z folwarku Nawsie, rozl. Morgów 1069: gruntów ornych i ogrodów morgów 380, łak morgów 126. Pastwisk morgów 53, lasu morgów 381, nieużytków morgów 129; budynków murowanych 18, z drzewa 18; płodozmian 6 i 7 polowy; las urządzony, dwa młyny i tartak. W skład dóbr poprzednio wchodziły: osada Szczekociny osadników 391, morgów 918; wieś Bógdał osadników 17, morgów 218; wieś Zarzecze osadników 255, morgów 714; wieś Nawsie osadników 12, morgów 60.

 

Jest to starożytna siedziba Odrowążów. Piotr ze Szczekocin, starosta sandecki, występuje w aktach z roku 1356 i 1361. Piotr Woda ze Szczekocin, podkanclerzy królewski, podpisuje dokument z 1430, 1440 i 1443 (Kodeks dyplomatyczny pol., I, 219, 321, 328; III, 268, 417). Zapewne tenże Piotr uzyskał dla swej wsi przywilej miejski. W połowie XV wieku Szczekociny sa już miastem, mają kościół parafialny murowany pod wezwaniem świętego Bartłomieja, fundacyi podobno tegoż Piotra, podkanclerzego.Dziesięcine z łanów miejskich (wartości do 4 grzywien) i z folwarku pobierał pleba nmiejscowy (Długosz, L.B., II, 213).

 

Jeszcze w roku 1581 Szczekociny są ubogiem miasteczkiem. Płacą 4 floreny(złote reńskie) szosu; od 1 łanu miejskiego, 12 rzemieślników, 4 komorników. Ogółem 11 florenów 24 grosze (gdy Lelów płaci 136 florenów a Jędrzejów 169 florenów). Szczekociny należały już wówczas do Szczepanowskich którzy zmienili kościół parafialny na zbór kalwiński (okołoroku 1560) i ogołocili z funduszów. Podobno jednak przy końcu XVI wieku zwrócony został katolikom.  Według innychrelacyi posiadali go kalwini do 1660 roku. Dopiero Koryciński zwrócił katolikomi dobudował roku 1669 kaplicę świętego Różańca. Na początku XVII wieku dobra te przeszły do Oleśnickich a z kolei do Jordanów i Korycińskich, od których je nabył roku 1709 Franciszek z Dębian Dębiński, kasztelan wojnicki.

 

Rodzina Rawiczów Dębińskich należała do zamożniejszych domów w ziemi krakowskiej. Wnuk Franciszka, także Franciszek, pojął w 1762 roku za żonę Urszulę Morsztynówną, słynną z urody, rozumu i niepospolitej energii. Jeszcze jako panna słynęła ze swych upodobań do konnej jazdy i łowów, nawet na grubego zwierza. Jako mężatka tym gorliwiej uprawała ten sport a jednocześnie żywo się interesowała sprawami publicznemi. Gdy po niedługim pożyciu z mężem owdowiała, nietylko że umiała  wybornie administrować znacznym majątkiem i wychowywać dzieci, ale wywierała przeważny wpływ na wszystkie sejmiki ziemi krakowskiej i sandomierskiej idokonywane na nich wybory. Stanisław August, dbając o życzliwość panistarościny wolbromskiej, nawiedził ją, wracając z Krakowa, roku 1787 i dwa dni bawił u niej w Szczekocinach. Po 1794 roku starościna stale osiadła w Szczekocinach i zbudowała tu okazały pałac, z wielkim dwupiętrowym salonem, wspaniale umeblowany, z rzeźbionemi sufitami. Adamaszki i makaty okrywałyściany. Córkę wydała za Tadeusza Czackiego, który tu często bywał gościem. Kościół w Szczekocinach odnowiła roku 1782 i przyozdobiła dwoma wieżami. Zmarła jako 84-letnia staruszka w 1824 r. (por. Kś. Chołoniewski, Dwa wieczory u panistarościny wolbromskiej, Wilno 1843).

 

Miasteczko zniszczone pożarem w 1656 wczasie wojny szwedzkiej, ucierpiało wiele za drugiej wojny ze Szwedami. W 1794 roku 6 czerwca Kościuszko, stoczył pod Szczekocinami niepomyślną walkę, wktórej polegli generałowie Grochowski i Wodzicki. Z 14000 ludzi (w tem do 4000 nieregularnego wojska) stracił w poległych i jeńcach około 2000 ludzi i 17dział. W ostatnich czasach dobra Szczekociny należały do Łubieńskich. Szczekociny parafia, dekanat włoszczowski (dawniej lelowski), 3500 dusz. Szczekociny gmina należy do sądu gminnego okręgu III w Dzierzgowie, ma 1210 morgów i 4428 mieszkańców. W skład jej wchodzi osada Szczekociny i folwark.

 

 

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich › Tom XI

Imieniny

Zegar

Pogoda

Zaprzyjaźnione Instytucje

Archiwa Społeczne

 

Licznik odwiedzin:

W tym tygodniu: 47

W poprzednim tygodniu: 147

W tym miesiącu: 524

W poprzednim miesiącu: 468

Wszystkich: 56142