Początki i rozwój miasta Szczekociny do końca XV w.

Autor: dr Jacek Laberschek (Kraków)

Odrowąż VII. - Z pieczęci Jana Szczekocińskiego z r. 1419, Jana ze Sprowy z r. 1427 i Jana arcybiskupa lwowskiego z r. 1440, Bartosza z Gór z r. 1444 i 1446, Jana, arcybiskupa gnieźnieńskiego z r. 1451, Jana ze Szczekocin z r. 1460, Andrzeja ze Sprowy z r. 1452, Eustachego ze Sprowy, Mikołaja z Błażejowic z r. 1462, Jakóba z Dębna czyli ze Szczekocin z r. 1462, Jana z Wysokiego z r. 1460, Piotra z Godowa z r. 1466, Jana Jury z Malechowa z r. 1471. Heraldyka Piek. 108.

Następne pokolenie Szczekockich było już bardzo rozrodzone. Wprawdzie Piotr Woda, tenutariusz olsztyński, pozostawił tylko syna Pawła poświadczonego w źródłach w latach 1457-1490 żonatego z Anną, córką Andrzeja z Rabszryna, również tenutariusza olsztyńskiego, oraz córkę Zofię, która wyszła za mąż za Piotra z Potoku (1459), ale już jego młodsi bracia mieli liczne potomstwo. I tak Jan z Wojciechowa notowany w źródłach w latach 1424-1462 ze związku z Kata­rzyną z Jawora miał dwóch synów: Zbigniewa (występującego w latach 1450-1489) i Henryka (wzmiankowanego w latach 1450-1466), dziedziców Wojciechowa i Palikij w ziemi lubelskiej, oraz trzy córki: Katarzynę (notowaną w latach 1468-1479) żonę Andrzeja z Tęczyna, Annę (poświadczoną w latach 1468-1481) żonę Jana Rytwiańskiego i Zofię (występującą w latach 1468-1489) żonę Jana Pileckiego, a dziedzic Szczekocin Dobiesław, występujący od 1424, a zmarły w 1463 r., z małżeństwa z Katarzyną, córką Krystyna z Koziegłów, posiadał cztery córki: Katarzy­nę (notowaną w latach 1449-1459) żonę Jana Moskorzewskiego, Zofię żonę Stanisława Świętopełka z Zawady (1460), Małgorzatę żonę Andrzeja Kościenia z Sędziszowa (1460), Annę żonę Jakuba Lipieńskiego (1485), oraz czterech synów: Jana (odnotowanego w latach 1464-1485), Dobiesława (występującego w latach 1464-1470), Stanisława (poświadczonego w latach 1465-1484) i Mikołaja (wzmiankowanego w latach 1465-1498). Fakt ten wpłynął niekorzystnie na sytuację majątkową każdego z młodych Szczekockich i pozycję zajmowaną przez nich w hierarchii społecznej. zagroził też degradacją, czyli przejściem z uprzywilejowanych kręgów możnowładczych w szeregi średniozamożnej szlachty. Ograniczył też wyraźnie szansę ubiegania się o urzędy państwowe i godności kościelne. Już na samym starcie synowie Dobiesława jako nie podzieleni dziedzice Szczekocin mieli spore kłopoty z utrzymaniem się przy dziedzictwie. Rok po śmierci ich ojca właściciele Sędziszowa: Paweł, Stanisław i Andrzej Kościeniowie wystąpili z pretensjami o nie spłacenie sumy 100 grzywien, którą przed lary, a dokładnie w 1460 r. Dobiesław Szczekocki zapisał swemu zięciowi, a ich ojcu Andrzejowi Kościeniowi, i zażądali wwiązania ich do Szczekocin i młyna leżącego pod miastem. Wprawdzie młodzi Szczekoccy ustąpili i zgodzili się na wwiązanie Kościeniów do Szczekocin, ale zatrzymali sobie wspomniany młyn przy mieście, co stało się powodem przeciągnięcia w czasie procesu, tj. aż do 1467 r. Ostatecznie zdołali spłacić Kościeniów i dokonali w tymże roku podziału dóbr dziedzicznych leżących w ziemi krakowskiej i lubelskiej, w wyniku którego najstarszemu Janowi Szczekockiemu przypadły: miasto Szczekociny z wsiami Bonowice, Małoszyce i Grabieć wraz z sołectwami w tych wsiach w ziemi krakowskiej i prawo patronatu kościoła parafialnego w Szczekocinach, a młodszym Stanisławowi i Dobiesławowi wsie: Bogucin, Garbów i Księżyce w ziemi lubelskiej wraz z prawem patronatu kościoła w Garbowie. Najmłodszy z braci Mikołaj, który nie uczestniczył w podziale majątku w 1467r., a współdziedziczył Szczekociny wraz z Janem, co potwierdzają późniejsze zapiski w księgach sądowych, wybrał stan duchowny. I tak w 1474 r. został instalowany na kanonię krakowską, od 1475 r. był kanonikiem gnieźnieńskim, wreszcie w latach 1497-1498 kanonikiem sandomierskim.